CPI چیست و چرا برای معامله‌گران فارکس اهمیت دارد؟
شاخص قیمت مصرف کننده یا CPI یک شاخص اقتصادی مهم است. این شاخص به‌طور منظم توسط اقتصادهای بزرگ منتشر می‌شود و بامطالعه آن می‌توان رشد اقتصادی و سطوح تورم فعلی را بررسی کرد. داده‌های تورمی مورد مطالعه در شاخص CPI، به‌صورت قدرت خرید و افزایش قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد نمود پیدا می‌کند که می‌تواند بر سیاست‌های پولی یک کشور تاثیرگذار باشد.
شاخص قیمت مصرف کننده با میانگین‌گیری تغییرات قیمت‌ها برای هر محصول در یک سبد از پیش تعیین‌شده کالاهای مصرفی شامل مواد غذایی، انرژی و خدماتی (شامل مراقبت‌های پزشکی) محاسبه می‌شود.
CPI به دلیل تأثیر در سیاست پولی و خصوصا نرخ بهره، یک شاخص مفید برای معامله گران فارکس محسوب می‌شود (گفتنی است نرخ بهره خود تأثیر مستقیمی بر قدرت ارز دارد). در ادامه به بررسی نحوه تفسیر داده‌های CPI از دیدگاه یک معامله‌گر خواهیم پرداخت.
تاریخ‌های انتشار CPI
معمولا CPI به‌صورت ماهیانه منتشر می‌شود اما در بعضی کشورها همچون نیوزلند و استرالیا به صورت فصلی منتشر می‌شود. برخی کشورها مثل آلمان نتایج را به‌صورت سالیانه منتشر می‌کنند. اداره آمار کار آمریکا از سال ۱۹۱۳ شاخص قیمت مصرف‌کننده را به‌صورت ماهیانه گزارش می‌کند.
جدول زیرمجموعه‌ای از اقتصادهای بزرگ و اطلاعات مربوط به دوره‌های انتشار CPI آنها را نشان می‌دهد.
| کشور/حوزه اختیارات | سازمان گردآورنده | دوره‌های انتشار | |
| استرالیا | اداره آمار استرالیا | فصلی | |
| کانادا | اداره آمار کانادا | ماهیانه | |
| چین | اداره ملی آمار چین | ماهیانه | |
| منطقه‌ی یورو | بانک مرکزی اروپا | دو بار در ماه | |
| آلمان | اداره آمار فدرال آلمان | ماهیانه، سالیانه | |
| ایتالیا | انستیتوی ملی آمار ایتالیا | ماهیانه | |
| هند | وزارت برنامه‌ریزی و آمار | ماهیانه | |
| ژاپن | آمار ژاپن | ماهیانه | |
| بریتانیا | کمیته سیاست پولی | ماهیانه | |
| آمریکا | اداره آمار کار آمریکا | ماهیانه |
چرا معامله‌گران فارکس باید داده‌های شاخص قیمت مصرف کننده را دنبال کنند؟
آگاهی از داده‌های CPI برای معامله‌گران فارکس اهمیت دارد؛ زیرا یکی از معیارهای مهم تورم است که تأثیر مهمی بر سیاست پولی بانک مرکزی دارد.
اما شاخص CPI چگونه بر اقتصاد تأثیر می‌گذارد؟ در بیشتر موارد تورم بالا سیاست‌گذاران را مجبور به افزایش نرخ بهره می‌کند تا بدین‌ترتیب سرعت اقتصاد کاهش یافته و تورم کنترل شود. ازیک‌طرف هرچه نرخ بهره یک کشور افزایش یابد، احتمال تقویت ارز رایج آن کشور بیشتر است. برعکس کشورهایی که نرخ بهره پایین‌تری دارند، اغلب ارز رایج ضعیف‌تری دارند.
انتشار و بازبینی ارقام شاخص قیمت مصرف‌کننده می‌توانند سبب ایجاد نوسانات در ارزش پول رایج آن کشور در برابر دیگر ارزها شوند. بدین ترتیب نوسانات بالقوه خوبی ایجاد می‌شود که معامله‌گران باتجربه می‌توانند به‌واسطه آن سود کسب کنند.
به‌علاوه داده‌های شاخص قیمت مصرف‌کننده اغلب به‌عنوان معیار مفیدی در خصوص تأثیر سیاست اقتصادی دولت‌ها در پاسخ به شرایط اقتصادی داخلی آنها در نظر گرفته می‌شوند. معامله گران فارکس این فاکتور را می‌توانند به هنگام ارزیابی احتمال حرکت قیمتی ارز هر کشور در نظر بگیرند.
شاخص قیمت مصرف‌کننده می‌تواند همراه با دیگر شاخص‌ها ازجمله شاخص قیمت تولید کننده (PPI) مورداستفاده قرار گیرد تا معامله گران فارکس بتوانند تصویر واضح‌تری از فشار تورمی در اختیار داشته باشند.
CPI یا نرخ تورم چگونه محاسبه می‌شود؟
آمار CPI هزینه‌های افراد حرفه‌ای، افراد خود اشتغال یا بیکار، افرادی که درآمدشان زیر آستانه فقر فدرال است و افراد بازنشسته را شامل می‌شود. افراد روستایی، مزرعه‌دار، نیروهای مسلح و افرادی که در زندان یا تیمارستان هستند، جزو این محاسبات لحاظ نمی‌شوند. کالاها و خدمات خاصی برای محاسبه CPI استفاده می‌شوند که در ادامه آنها را می‌آوریم:
- غذاها و نوشیدنی‌ها: این بخش شامل قیمت شیر، قهوه، غلات صبحانه، مرغ، شراب، میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی کامل است.
- مسکن: این بخش شامل اجاره خانه، رهن یا اجاره معادل تملیک، مبلمان اتاق خواب و نفت کوره است.
- پوشاک: این بخش شامل لباس‌هایی است که قیمت آنها کاملا فصلی است.
- حمل و نقل: این بخش شامل بنزین، وسائل نقلیه جدید، کرایه خطوط هوایی و بیمه وسایل نقلیه است.
- مراقبت‌های پزشکی: این بخش شامل خدمات پزشکی، داروهای تجویزی و سایر لوازم پزشکی، مراقبت‌های چشمی و خدمات بیمارستانی است.
- آموزش و ارتباطات: این بخش شامل خدمات تلفن، شهریه دانشگاه، هزینه پست، نرم افزارهای کامپیوتری و سایر لوازم جانبی کامپیوتر است.
- تفریح: این بخش شامل هزینه‌های حیوانات خانگی، تلویزیون، تجهیزات ورزشی و هزینه‌های سایر سرگرمی‌ها است.
- سایر: این بخش شامل خدمات شخصی مانند مراقبت‌های زیبایی، خدمات مالی، هزینه‌های تشییع جنازه، تنباکو و محصولات دخانی است.
در شکل زیر به خوبی نسبت هرکدام از هشت مولفه بالا را در CPI مشاهده می‌کنید. توجه داشته باشید که این درصد‌ها به مرور زمان تغییر می‌کند.
همچنین هزینه‌های دولتی مانند هزینه‌های فاضلاب و آب، عوارض خودرو، هزینه‌های ثبت نام خودرو، مالیات فروش، مالیات غیرمستقیم و سایر مالیات‌ها نیز در آمار CPI لحاظ می‌شوند اما از آنجایی که این هزینه‌ها در قیمت کالاها و خدمات مشخص می‌شوند، یکبار دیگر محاسبه نخواهند شد.
با این وجود، مالیات بر درآمد و تامین اجتماعی، سرمایه‌گذاری‌های مستقیم مانند اوراق قرضه، بیمه عمر و املاک که ماهیتی پس‌اندازی دارند نه هزینه‌کردی، در آمار CPI لحاظ نمی‌شوند.
تورم خالص یا Core CPI چیست؟
علاوه‌بر آمار تورمی، آمار تورم خالص (Core CPI) نیز منتشر می‌شود. این آمار همان آمار تورم منهای هزینه‌های انرژی و مواد غذایی است. از آنجایی که هزینه‌های انرژی و مواد غذایی بیش از یک چهارم هزینه‌های مصرف کنندگان را تشکیل می‌دهد و این هزینه‌ها نوسانات قیمتی بسیار بالایی دارند، ممکن است تفسیر داده‌های تورمی را مشکل کنند.
بنابراین اقتصاددانان، معامله‌گران فارکس و خود فدرال رزرو تمایل دارند تا به جای آمار CPI به آمار Core CPI توجه بیشتری داشته باشند. همچنین فدرال رزرو یک شاخص دیگر نیز دارد به نام PCE که محاسبات آن شباهت بسیار زیادی به تورم خالص دارد. فدرال رزرو عمدتا شاخص PCE را برای تعیین سیاست‌های خود در نظر می‌گیرد اما این به معنای عدم توجه به شاخص CPI نیست.
چرا قیمت مواد غذایی و انرژی از محاسبه شاخص تورم خالص حذف شده است؟
همانطور که گفته شد، این مولفه‌ها نوسانات بسیار زیادی دارند. غذا و انرژی جزو اقلام ضروری هستند. این بدان معنی است که تقاضا برای آنها نوسان زیادی ندارد. بنابراین نوسان در سمت عرضه می‌تواند تفاوت زیادی در قیمت ایجاد کند. به عنوان مثال بنزین را در نظر بگیرید. تقاضا برای بنزین به سختی تغییر می‌کند. اما اگر عرضه بنزین کمی کاهش پیدا کند، شاهد افزایش سریع قیمت بنزین خواهیم بود. همچنین افراد از آنجایی که مجبور به استفاده از اتومبیل هستند، حتی با افزایش قیمت بنزین هم مجبور به مصرف آن خواهند بود. همین مثال را در مورد غذا یا برق نیز می‌توان گفت. اگر قیمت مواد غذایی افزایش پیدا کند، شما نمی‌توانید غذا نخورید، یا برق مصرف نکنید. ممکن است مصرف خود را کاهش دهید، اما کاهش مصرف در کل تاثیر زیادی بر روی تقاضا نمی‌گذارد.
از طرف دیگر، این محصولات می‌توانند نوسانات زیادی به خود ببینند. به عنوان مثال قیمت نفت ممکن است توسط اوپک یا سایر عوامل ژئوپلیتیک تحت تاثیر قرار بگیرد. یا عرضه مواد غذایی به خاطر خشکسالی کاهش پیدا کند. می‌دانیم که این عوامل موقتی هستند و به مرور زمان بازار به تعادل می‌رسد اما این نوسانات ناگهانی می‌تواند تصویر کلی را که از تورم داریم، مخدوش کند. بنابراین بهتر است این مولفه حذف شوند.
اندازه‌گیری تورم خالص بسیار مهم است زیرا منعکس کننده رابطه بین قیمت کالاها و خدمات با سطح درآمد مصرف کننده است. اگر قیمت کالاها و خدمات در طول زمان افزایش یابد اما درآمد مصرف کننده تغییری نکند، مصرف کننده قدرت خرید کمتری خواهد داشت. این مساله باعث می‌شود که قیمت کالا و خدمات در مقایسه با درآمد افراد افزایش بیشتری داشته باشد. همچنین اگر درآمد مصرف کننده افزایش یابد اما قیمت کالا و خدمات بدون تغییر باقی بماند، مصرف کنندگان قدرت خرید بیشتری خواهند داشت که به سمت سرمایه‌گذاری در سهام و مسکن حرکت می‌کند. این مساله منجر به تورم در دارایی‌ها می‌شود.
منبع: DailyFX و دیگر منابع
نظرات کاربران