شاید تنها چیزی که شما را به این مقاله آورده‌باشد، آگاهی پیداکردن در مورد اوراق قرضه آمریکا است. اما قبل از اینکه به اوراق قرضه آمریکا بپردازیم، بهتر است در مورد خود اوراق و بازدهی آن بیشتر بدانیم. بازارهای سرمایه هر کشور، به عنوان شاخصی برای سلامت اقتصاد آن کشور و مقایسه ارزش نسبی ارز آن کشور با سایر ارزهای اصلی به کار می‌روند.
علاوه بر این، قدرت اوراق قرضه یک کشور، بر ارزش پول آن کشور تاثیر می‌گذارد. چرا که سرمایه‌گذاران بزرگ بین‌المللی تمایل دارند پول خود را در جایی که بهترین نرخ اوراق قرضه را ارائه می‌کنند، قرار دهند. این جریان «پول بزرگ» می‌تواند نرخ ارزهای خارجی را که اوراق قرضه آنها بازدهی مطمئنی دارند، به میزان قابل توجهی بالا ببرند.
آشنایی و درک نحوه تاثیر نرخ بهره و اوراق قرضه دولتی، بر ارزشگذاری بازار ارز بسیار مهم است. این عوامل، توسط معامله‌گران با تجربه فارکس برای تعیین روندهای بلندمدت ارزها به طور دقیق نظارت می شوند. نوسانات در اوراق خزانه‌داری آمریکا (به ویژه اوراق قرضه بلندمدت خزانه‌داری آمریکا) یکی از مهم‌ترین فاکتورهای ارزشگذاری حرکات دلار است که بسیاری از معامله‌گران تازه‌کار، معمولا آنها را نادیده می‌گیرند.
یک معامله‌گر فارکس باید آگاه باشد که تغییر در بازده اوراق خزانه‌داری آمریکا، تاثیر مستقیمی بر ارزشگذاری دلار آمریکا خواهدداشت. به دلیل همبستگی زیاد این دو بازار با یکدیگر، دانش در مورد تاثیر بازدهی اوراق قرضه خزانه داری و بازدهی دیگر اوراق قرضه دولتی بر روی ارز آن کشور می‌تواند ابزار بسیار قدرتمندی برای یک معامله‌گر بازار ارز باشد. اوراق قرضه دولتی که عموما توسط خزانه‌داری یک کشور منتشر می‌شوند، نقش اساسی در ارزش پول کشورها دارند. چراکه انتشار این اوراق، بار بدهی کشور را افزایش می‌دهند.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه، ابزار بدهی هستند که می‌تواند توسط شرکت‌های بزرگ یا دولت‌ها منتشر شوند. این اوراق به منظور دستیابی این شرکت‌ها و دولت‌ها به سرمایه موردنظر و با نرخ بهره نسبتا کم، منتشر می‌شوند. (به اوراق منتشر شده توسط خزانه داری هر کشور، اوراق خزانه نیز می‌گویند)
دولت‌ها اوراق را در تمام سطوح منتشر می‌کنند، به عنوان مثال ایالات متحده در سطوح فدرال، ایالتی و شهرداری‌ها اوراق قرضه منتشر می‌کند. اوراق قرضه، نسبت به انواع دیگر بدهی‌ها و وام‌ها منابع ارزان‌تری برای وام‌ستانی دولت‌ها و شرکت‌ها هستند.
ناشر اوراق قرضه، شرایط کلی تامین مالی و استقراض را تعیین می‌کند. این شرایط شامل تعیین دوره بازپرداخت اوراق قرضه و نرخ بهره (نرخ کوپن اوراق قرضه) در سطوحی است که به نظر آنها مناسب است. در حراج اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران موافقت می‌کنند که قیمتی را برای اوراق قرضه پرداخت کنند. این قیمت بازده متوسط اوراق قرضه را در حراجی تعیین می‌کنند. خریداران اوراق قرضه عموما کوپن‌هایی را دریافت می‌کنند که سود اصلی آنها است و به طور دوره‌ای در فواصل زمانی ۳۰ روزه، ۶۰ روزه، ۱۲۰ روزه، سه ساله، پنج ساله، ده ساله و ۳۰ ساله پرداخت می‌شود.
بازدهی اوراق قرضه، بازگشت سرمایه موثر سالانه است. با توجه به قیمتی که برای این اوراق پرداخت شده و کوپن‌هایی که قرار است پرداخت شود. بنابراین وقتی صحبت از بازدهی می‌شود، منظور بازدهی هر ساله آن نوع از اوراق است. علاوه‌بر این، قیمت اوراق، مبلغی است که خریدار برای اوراق قرضه پرداخت کرده و یا ارزشگذاری فعلی آن اوراق در بازار است. همچنین کوپن اوراق بهادار، میزان بهره‌ای است که خریدار اوراق قرضه به صورت دوره‌ای از ناشر اوراق قرضه دریافت می‌کند.
توجه داشته باشید که قیمت اوراق، رابطه معکوسی با بازده آن دارد. هنگامی که قیمت اوراق قرضه افزایش می‌یابد، بازده کاهش یافته و هنگامی که قیمت اوراق کاهش می‌یابد، بازده افزایش می‌یابد. این یک مفهوم مهم برای معامله‌گران فارکس در مورد اوراق خرانه‌داری است. به طور کلی، اگر سرمایه‌گذاران نسبت به قیمت اوراق قرضه دیدگاه نزولی داشته باشند، بازده این اوراق افزایش پیدا می‌کند و نمایانگر نرخ بهره بالاتر در آینده خواهدبود که برای ارز آن کشور، یک موقعیت صعودی است.
به طور مشابه، اگر قیمت اوراق قرضه از دیدگاه سرمایه‌گذاران صعودی باشد، بازده اوراق کاهش یافته و نرخ بهره در آینده نزولی خواهدبود که به صورت کلی برای ارز آن کشور، یک موقعیت نزولی است. دلیل معکوس بودن بازدهی اوراق با قیمت آنها این است که قیمت سررسید اوراق ثابت است و قیمت حال حاضر، هرچقدر کمتر از قیمت سررسید باشد، دارنده آن سود بیشتری می‌برد که به معنای بازدهی بیشتر است؛ پس قیمت کمتر اوراق به معنای درصد سود بیشتر برای دارنده آن است.
ویژگی های اوراق قرضه چیست؟
- – اوراق قرضه بدهی است نه سند مالکیت. به این معنا که دارنده اوراق قرضه حق یا سهمی در طرح‌های تجاری یا دولتی که به خاطر اجرای آن، اوراق منتشر شده ندارند. اما دارنده اوراق از نظر حقوقی ارجحیت بالایی برای دریافت دیون خود دارد. در واقع با دارنده اوراق از نظر حقوقی به عنوان یک بدهکار برخورد می‌شود نه یکی از صاحبان سهام.
- – اوراق قرضه بر این فرض ارائه می‌شود که در پایان سررسید، سود و اصل سرمایه تضمین شده است.
- – نرخ بهره رکن اصلی این اوراق به شمار می‌رود و تعیین کننده قیمت آن در بازار ثانویه است.
- – ارزش گذاری اوراق قرضه و تعیین ارزش فعلی آن بر اساس نرخ تنزیل و مفهوم ارزش زمانی پول صورت می‌گیرد. به عنوان مثال اگر سود اوراق قرضه از نرخ تنزیل بالاتر باشد، قیمت اوراق افزایش خواهد یافت و بالعکس اگر سود اوراق قرضه از نرخ تنزیل پایین‌تر باشد، قیمت اوراق کاهش می‌یابد.
انواع اوراق قرضه
1. اوراق قرضه دولتی
دولت‌ها یکی از نهادهایی هستند که برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کنند. دولت‌ها معمولا برای فعالیت‌هایی ازجمله پرداخت به موقع حقوق و صورت حساب‌ها، اقدام به صدور و انتشار اوراق قرضه می‌کنند. هرچقدر اقتصاد یک کشور قوی‌تر باشد، ریسک سرمایه‌کذاری در اوراق قرضه آن نیز پایین‌تر خواهد بود. در کشوری مانند آمریکا، این نوع سرمایه‌گذاری یکی از امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها به شمار می‌رود.
2. اوراق قرضه شهرداری
شهرداری‌ها نیز پروژه‌های در دست اجرا دارند که به منابع مالی زیادی نیاز دارد تا به اجرا درآیند. به همین دلیل این نهاد نیز در پی تامین آن اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کند. شهرداری‌ها درآمدی از محل مالیات‌های دریافتی دارند. اگر منابع مالی مورد نیاز آنها رقمی بیش از میزان مالیات‌های دریافتی باشد؛ اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کنند.
3. اوراق قرضه شرکتی
کسب‌وکارها نیز به دنبال تامین منابع مورد نیاز خود هستند و برای رفع هزینه‌ها، اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کنند. در مقایسه با اوراق قرضه دولتی و شهرداری، این نوع اوراق ریسک بالاتری دارد اما از سوی دیگر تنوع بیشتری نیز دارد.
4. اوراق مشارکت
اوراق مشارکت اوراقی هستند که برای تامین مالی پروژه‌ها عرضه شده‌اند. این پروژه‌ها یا دولتی (مانند طرح‌های عمرانی، زیرساختی و…) است یا خصوصی (مانند طرح توسعه، افزایش ظرفیت تولید، احداث کارخانه و…) است.
ویژگی های اوراق مشارکت
- – می‌تواند بی‌نام و قابل انتقال به غیر باشد. در صورتی که اوراق بی‌نام باشد، دارنده اوراق می‌تواند آن را در بازار ثانویه به فرد دیگری منتقل کند، اما اوراق بانام در وجه خریدار اول صادر می‌شود و خریدار نمی‌تواند اوراق را به فرد دیگری منتقل کند. صدور اوراق بانام عموما در بازارهای بدهی کم عمق رواج دارد چرا که اگر اوراق بی‌نام منتشر شود، هزینه وام‌ستانی توسط عرضه کننده اوراق در بازار ثانویه افزایش خواهد یافت.
- – سود این اوراق علی‌الحساب می‌باشد. یعنی در سررسید نهایی اگر سود قطعی بیشتر از سود علی‌الحساب باشد، مابه التفاوت باید به حساب دارندگان واریز شود اگرچه به ندرت این اتفاق رخ می‌دهد.
- – اوراق مشارکت از آنجایی که عموما توسط دولت‌های محلی (شهرداری ها و…) و یا نهادهای خصوصی صادر می‌شود، ریسک نکول دارد بنابراین ریسک آنها بالاتر از اوراق قرضه دولتی است. به همین ترتیب سود آنها نیز بالاتر خواهد بود. همچنین در برخی کشورها دولت ملی به عنوان ضامن اوراق مشارکت عمل می‌کند و نظارت بر حسن اجرای پروژه‌ها را نیز بر عهده دارد.
- – سود اوراق مشارکت معاف از مالیات بوده و به صورت دوره‌ای با کوپن‌های ماهانه، سه ماهه و یا سالانه پرداخت می‌شود. بدیهی است که هرچقدر دوره پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، تقاضای بیشتری را نیز جلب خواهد کرد.
- – در صورتی که اوراق مشارکت بی‌نام باشد، خریدار می‌تواند آن را در بازار ثانویه به فروش برساند. اگر اوراق بی‌نام در بازار بورس غیرقابل معامله باشد، خریدار باید به یک کارگزار مراجعه کرده و آن را قبل از سررسی به فروش برساند.
5. اوراق صکوک
در زبان عربی صک به معنای سند و نوعی گواهی مالکیت است. از آنجایی که در شرع اسلام دریافت سود قطعی بدون مشارکت در سد و زیان مصداق ربا و حرام است، کشورهای اسلامی با محدودیت در عرضه اوراق قرضه مواجه هستند. این مشکل توسط متخصصان مالی در کشورهای اسلامی با ابزار اوراق صکوک تا حدودی رفع شده است.
به طوری کلی می‌توان تفاوت میان اوراق صکوک و اوراق قرضه را اینگونه توصیف کرد:
- – صکوک نشان دهنده مالکیت یک دارایی است در حالی که اوراق قرضه صرفا نشان دهنده بدهی است.
- – در اوراق قرضه هر نوع دارایی می‌ةواند به عنوان موضوع معامله قرار گیرد اما در اوراق صکوک تنها دارایی‌هایی که به لحاظ شرعی مجاز است، می‌تواند ملاک انتشار اوراق قرار گیرد.
- – اعتبار اوراق قرضه وابسته به اعتبار صادر کننده یا ناشر آن است در حالی که اعتبار صکوک به ارزش دارایی پشتوانه آن وابسته است.
- – فروش صکوک در بازار ثانویه به معنای فروش مالکیت دارایی است در حالی که فروش اوراق قرضه به معنای فروش بدهی است.
- – در صکوک امکان افزایش اصل دارایی و ارزش اوراق صکوک وجود دارد در حالی که اصل بدهی در اوراق قرضه قابلت افزایش ندارد.
تفاوت اوراق قرضه و اوراق مشارکت
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها میان اوراق قرضه و اوراق مشارکت این است که در اوراق قرضه سود قطعی مشخص است اما در اوراق مشارکت سود قطعی مشخص نیست و به صورت علی الحساب واریز می‌شود. سود قطعی در اوراق مشارکت در پایان پروژه مشخص خواهد شد. به عنوان مثال فرض کنید شرکتی برای احداث کارخانه‌ای اوراق مشارکت با سود ۱۰ درصد علی الحساب واریز کند و در پایان پروژه سود قطعی ۱۲ درصد باشد. مابه التفاوت سود علی الحساب و سود قطعی باید به حساب خریداران اوراق مشارکت واریز شود.
مزایا و معایب اوراق قرضه
یکی از مهم‌ترین مزایای اوراق قرضه امنیت آن است. سرمایه‌گذارانی که به دنبال سود مطمئن با ریسک بسیار پایین هستند، می‌توانند از اوراق قرضه استفاده کنند. همچنین بسیاری از سرمایه‌گذاران که به دنبال متنوع کردن سبد سهام خود هستند نیز از این اوراق استفاده می‌کنند.
با این حال امنیت بالای اوراق قرضه منجر به کاهش سود آن نیز می‌شود. مهم‌ترین عیب اوراق قرضه بازده پایین آن است. در واقع از آنجایی که اوراق قرضه امن‌ترین و کم ریسک ترین سرمایه‌گذاری در هر اقتصاد است، بازده آن نیز پایین‌ترین بازده در اقتصاد است.
بازده اوراق قرضه (Bond Yield) چیست؟
برای درک چگونگی تاثیر نرخ بهره بر قیمت اوراق قرضه، باید مفهوم بازده را درک کنید. بازده اوراق قرضه، به سود مورد انتظار بدست آمده در یک سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، در طی یک دوره زمانی خاص گفته می‌شود که به صورت نرخ بهره یا درصدی بیان می‌شود و میزان آن، مبلغی است که یک سرمایه‌گذار از اوراق قرضه دریافت می‌کند.
با این حال، بازده اوراق تابعی از قیمت آن است و در صورتی که قیمت تغییر کند، بازده نیز از قیمت اسمی آن متفاوت خواهدبود. چندین حالت مختلف برای محاسبه بازده اوراق وجود دارد. این محاسبات شامل بازده تا سررسید (YTM)، بازده معادل اوراق (BEY) و بازده موثر سالانه (EAY) است. ما در اینجا از روش بازده تا سررسید (yield to maturity – YTM) استفاده خواهیم کرد.
بازده تا سررسید یک اوراق قرضه، نرخ تنزیلی است که می‌توان از آن برای تعیین ارزش فعلی کلیه جریان‌های نقدی آتی یک اوراق قرضه استفاده کرد. (به ارزش فعلی پولی که در آینده کسب می‌شود تنزیل جریان‌های نقد آتی گفته می‌شود. برای مثال در اقتصادی با نرخ سود بانکی 20 درصد، ارزش 1000 تومانی که سال بعد به دست بیاید 20 درصد کمتر از زمان حال است. یعنی ۱۰۰۰ تومان در سال بعد معادل ۸۳۰ تومان حال حاضر (یعنی ۱۰۰۰ تقسیم بر (۱+نرخ بهره)) است. دارایی‌های سال‌های آینده با نرخ تنزیل به قیمت فعلی تبدیل می‌شوند. نرخ تنزیل، نرخ سود بدون ریسک است.)
به عبارت دیگر، در این روش قیمت اوراق قرضه برابر است با مجموع جریانات نقدی (سودهای دوره‌ای). هر جریان نقدی با استفاده از نرخ تنزیلی که همان نرخ بازده است محاسبه می‌شود. بنابراین، هر زمان بازده اوراق قرضه افزایش پیدا کند، قیمت آن کاهش پیدا می‌کند و هرچه بازده کاهش یابد، قیمت اوراق نیز افزایش می‌یابد.
نظرات کاربران